Osmanlıca Okutucu Harflerin Kuralları

Osmanlıca kolay öğrenim için  burada ki bilgiler sizlere yetecektir.Günümüz Türkçesi'ni Osmanlıca İmla Kaidleri ile okuyabilir ve yazabilirsiniz.  Eğer belge okumak istiyorsanız 3.Kur Osmanlıca Kursu na gitmeniz şarttır. Hadi derse başlayalım.

Facebook Grubu
Osmanlıca Öğreniyorum

 

Açık Hece ve Kapalı Hece Nedir?

Açık Hece: Sesli harf ile biten hecelere açık hece denir.

Kapalı Hece: Sessiz harfle biten hecelere kapalı hece denir.

Birleşmeyen Harfler

(ز) (ر) (ذ) (د) (ژ) (ا) (و) (لا)

Bu 8 harf kendisinden sonra gelen hiçbir harf ile birleşmezler.

Arapça’da olmayan Türkçe’de olan harfler.

(پ) (چ) (ژ) (گ) (ڭ)

OKUTUCU HARFLER

Osmanlı Türkçe’sinde 4 adet okutucu harf vardır. Bunlar  {ه, ی, و, ا}okutucularıdır.

Elif { ا }  Okutucusu

Örnekler  “a” Sesi

Kelimenin başında “a” sesi var ise elif üzerine çizgi eklenir. آ Bu kural sadece kelimenin baş harfi “a” sesi ile başlıyorsa geçerlidir.

آت	آق	آچ	آی	آل
At	Ak	Aç	Ay	Al

Kelimenin ortasında “a” sesi var ise elif ile gösterilir.

بایراق	صاغلاو	داها	ماصا	بابا
Bayrak	Sağlam	Daha	Masa	Baba

Örnekler “e” Sesi

Kelimenin başında “e” sesi var ise ; Genellikle أile gösterilir. Normal ا ile gösterildiği yerlerde vardır.

أڭ	أو	ات	أر	اریك
En	Ev	Et	Er	Erik

·       Elif okutucusu  “-a” ve “-e” sesi verir.

·       İlk iki hecedeki  “a” sesini gösteren okutucu elifleri birincisi bazen terk edebilir. Bunlar terketmeden de ayrı ayrı yazılabilir.

طاباق	طباق	قایا	قیا	قاباق	قباق
Tabak	Tabak	Kaya	Kaya	Kabak	Kabak

·       Ancak ince sessiz harflerle veya kapalı hece ile başlayan kelimelerin ilk hecelerinde ki okutucular terk edilmemelidir.

Örnekler:

باشاق, چلقال, پاتاتس   <<<İnce Sessiz

قارتال <<<Kapalı Hece

·       Sona gelen “a” sesleri genellikle {هه - ه} okutucusuyla gösterilir. İsimlerin yalın hali ile isim eklerinin sonundaki “a” seslerinin tamamı {هه - ه} sesi ile gösterilir.

Yalın Hali

صیره	تارله	یامه
Sıra	Tarla	Yama

·       Sonu “a” sesi ile biten bütün emir kipleri elif okutucusu ile yazılır.

·       Azda olsa bazı isimler elif okutucusu ile yazılır.

Örnekler

İsim :  اوڭا طاشله هوردی
Fiil :  اونی طاشلا          

Emir Kipleri : اوینا, ییقا

Vav {و} Okutucusu

Vav okutucusu “o”, ”ö”, ”u”, ”ü” seslerini verir.

طوپ	چوق	سوت	او	بو
Top	Çok	Süt	O	Bu
طوقوز	کوچوك	قانون	قارپوز	صابون
Dokuz	Küçük	Kanun	Karpuz	Sabun

·       İlk hece açık olması şartı ile , ilk iki hecedeki okutucu vav {و} harflerinden ilki terkedebilir.

Örnek

                           KÖMÜR                     KOYUN                      

Terk Etmeyen	کومور	قویون
Terk Eden	کمور	قیون

·       Kelimenin ikinci hecesi çim {ج} veya çe {چ} harfiyle başlıyorsa vav okutucusu gelmez.

Örnek

چوجک	کوچک
Çocuk	Küçük

·       Çok azda olsa -o, -ö sesleri vav { و} harfi ile beraber hemze {ء} ile yazılır. Fakat bu durum bir kaç kelime haricinde yerleşmemiştir.

Örnek

ئولوم	أورکک	أولمک
Ölüm	Ürkek	Ölmek

He {هه-  ه} Okutucusu

·       Kelimeye “e” veya “a” sesleri verir.

·       İlk hecede asla okutucu olarak gelmez.

·       Kelimenin orta hecelerinde, açık hece olması halinde okutucu olarak kullanılır. Kapalı hecelerde okutucu olarak kullanılmaz.

·       Kelime sonlarında bulunan açık hecelerdeki “e” seslerinde mutlaka {هه - ه} okutucusu kullanılır.Kapalı hecelerde kullanılmaz.

·       Okutucu olan {هه - ه} kendisinden sonra gelen hiçbir harfle birleşmez.

Açık Hece: Sesli harf ile biten hecelere açık hece denir.

Kapalı Hece: Sessiz harfle biten hecelere kapalı hece denir.

Açık Heceli Örnekler

Aşığıdaki tabloda açık hecelere verilen örnekleri inceleyiniz.

سوه جن	کله بك	تنه که
Sevecen	Kelebek	Teneke

Sevecen kelimesini hecelerine ayıralım:

Sevecen >>> Se- ve-cen = Ortadaki kırmızı renkli ve hecesi “e” harfi ile bittiği için açık hece olur. Açık hece görülen yerlerde {هه - ه} harfi kullanılır. Ayrıca okutucu olduğu için kendisinden sonra gelen harfle birleşmedi.

Teneke kelimesini inceleyelim:

Teneke >>> Te-ne-ke = Ortadaki “ne” hece açık hece olduğu için {هه - ه} okutucusu kullanılır. Sondaki “ke” hecesi hem açık hece , hemde sonda olduğu için {هه - ه} okutucusu kullanılır.

Kapalı Hece Örnekler

شکر	سمر	تکر
Şeker	Semer	Teker

Şeker kelimesini hecelerine ayıralım.
Şeker >>> Şe-ker  = İlk hece olan“Şe” harfi açık hece olmasına rağmen , ilk hece olduğu için {هه - ه} okutucusu gelmez. Son hece olan “ker” hecesi ise sessiz harfle bittiği için kapalı hece olur ve {هه - ه} okutucusu getirilmez.

Ye(ی) Okutucusu

·       Osmanlı Türkçe’sinde “y” (ی) harfi –ı,-i sesi verir.

قایی	شیشه	هیچ	سیویل
Kayı	Şişe	Hiç	Sivil

·       Bazı kelime ve eklerde “y” (ی) harfi hiç gelmeyebilir.

بر	بز	سسسز	سز
Bir	Biz	Sessiz	Siz

·       Okutucu “ye” (ی) harfi, bir ismin sonunda okutucu olduğunda

kendinden sonra gelen ve “ye” (ی) harfi ile başlayan eklerle birleşmez.

أیی یی	دایی یی	کری یی	شمدی یه
İyiyi	Dayıyı	Geriyi	Şimdiye

·       Sonu “ye” (ی) ile biten fiil kökleri “ye” (ی) harfi ile başlayan ekler aldığında ise, (bunlar ister yapım eki, ister çekim eki, isterse bu eklerle isim meydana gelmiş olsun) bitişik yazılır.

ارییور	بیلییور	یازییور	طاشییاجغم
Eriyor	Biliyor	Yazıyor	Taşıyacağım

·       Ek sonlarında bulunan –u,-ü sesleri “ye” (ی) ile harfi ile gösterilir.

صولی	بولدیمی	بوزلی	کوردی
Sulu	Buldu mu?	Buzlu	Gördü

·       Bazı kelimelerde “e” sesleri “ye” ile gösterilir.

ایرمك	کیمه	ییمك	دیمك	ایل
Ermek	Gemi	Yemek	Demek	El

·       Osmanlı Türkçe’sinde Üç “ye” (ی) yan yana gelmez.

İkinci Türkçe Kaide Kuralları 19 Mart 2019 günü yayınlanacaktır.Yalçın Kara